Những điều lưu ý về vật liệu hàn

1. Vật liệu hàn là gì?

– Vật liệu hàn là vật liệu tham gia vào quá trình hàn để nối các chi tiết lại với nhau bằng phương pháp gia nhiệt đến trạng thái hàn (nóng chảy hoặc dẻo). Ở phạm vi lĩnh vực này, chúng ta chỉ xét đến vật liệu hàn kim loại.

Lưu ý: Việc hiểu các kiến thức về thép sẽ bổ trợ rất nhiều cho cách nhận diện, lựa chọn và sử dụng vật liệu hàn phù hợp. Người đọc nên tham khảo thêm các giáo trình vật liệu kim loại.

2. Mục đích sử dụng của vật liệu hàn?

• Bổ sung kim loại điền đầy vào vị trí hàn.
• Bổ sung nguyên tố hợp kim để gia tăng tính chất của mối hàn theo yêu cầu sử dụng. Ví dụ: tính chống ăn mòn hóa học, tính chịu nhiệt, tính chống mài mòn…
• Tạo môi trường bảo vệ để quá trình hàn diễn ra thuận lợi, khử các tạp chất có trong vật liệu nền.

Lưu ý: Tùy loại vật liệu hàn mà nó có 1, 2 hoặc cả 3 mục đích nói trên.

3. Nhận diện một loại vật liệu hàn?

• Vật liệu hàn là một loại sản phẩm tiêu chuẩn, vì vậy không nên bối rối khi mỗi hãng lại đặt 1 cái tên khác nhau, cái chúng ta cần nắm là tiêu chuẩn.
• Có rất nhiều bộ tiêu chuẩn, do nhiều tổ chức biên soạn; đối với lĩnh vực hàn thì tiêu chuẩn phổ biến nhất là: AWS (American Welding Society), áp dụng chủ yếu cho ngành kết cấu thép.
• Một số bộ tiêu chuẩn khác:
  • ASME (American Society Mechanical Engineers): Áp dụng nhiều trong lĩnh vực nồi hơi và bình, bồn áp lực.
  • DIN: Đức
  • EN ISO: châu Âu
  • JIS: Nhật Bản
  • GB: Trung Quốc
• Để xác định 1 loại vật liệu, cần có những thông tin sau:
  • Chủng loại: Que hàn điện (que hàn có vỏ thuốc), dây hàn mig, que hàn tig, thuốc hàn, dây hàn tự động…
  • Tên hãng (nếu cần): Lincoln, Bohler, Kiswell, Hyundai, Kobelco, Kim Tín, Kuangtai…
  • Tên nhãn hiệu + Tên sản phẩm: KR 3000, LB 52, Easyarc 7018, Merit JG 56, Fox EV 50 ….
  • Quy cách: đường kính, chiều dài, trọng lượng đóng gói

4. Phân loại vật liệu hàn, có những cách nào ?

Có nhiều các để ta phân loại vật liệu hàn, trong đó các cách phổ biến là:

+ Theo công nghệ hàn:

• Vật liệu cho CN hàn hồ quang tay (SMAW): que hàn điện, điện cực hàn nóng chảy, que hàn thuốc bọc, stick electrode
• Vật liệu cho CN hàn dưới khí bảo vệ (MIG/MAG, GMAW): dây hàn Mig/Mag, solid wire, mig wire
• Vật liệu cho CN hàn dưới lớp thuốc (SAW): dây hàn tự động, thuốc hàn tự động, Submerged Arc Wire, Submerged Arc Flux
• Vật liệu cho CN hàn Tig: que hàn Tig, điện cực không nóng chảy, Tig Rod, Tig cut length
• …

+ Theo chủng loại vật liệu:

• Vật liệu hàn phổ dụng: thép thường, hàm lượng cacbon trung bình, mild steel,…
• Vật liệu hàn inox: stainless steel, duplex
• Vật liệu hàn hợp kim: thép hợp kim, alloy steel hay nhôm, đồng, nickel

+ Theo mục đích ứng dụng:

• Hàn liên kết (joinning applications): hàn để nối các chi tiết lại với nhau
• Hàn đắp (hard-facing applications): hàn để bồi đắp thêm lên bề mặt vật liệu nền để gia tăng cơ tính bề mặt
• Hàn sửa chữa (repair applications): hàn để sửa chữa các vết nứt, gãy, mòn của chi tiết

+ Theo lĩnh vực ứng dụng:

• Kết cấu thép
• Dầu khí
• Năng lượng
• Khoáng sản
• Xi măng
• Ray xe lửa
• Cơ khí /Thép