Chì hàn là gì và có độc hại không?

Chì hàn là gì?

Chì hàn là một hợp kim có nhiệt độ nóng chảy tương đối thấp, dao động trong khoảng từ 90 đến 450 độ C. Loại vật liệu này thường được sử dụng để kết nối, liên kết các bề mặt kim loại với nhau, đặc biệt phổ biến trong ngành kỹ thuật điện, điện tử và hàn linh kiện. Nhờ đặc tính dẫn điện tốt, dễ nóng chảy và dễ sử dụng, chì hàn đã trở thành lựa chọn không thể thiếu trong nhiều lĩnh vực kỹ thuật. Nhiệt độ nóng chảy phổ biến của chì hàn thường nằm trong khoảng 180 đến 190 độ C, phù hợp với nhiều thiết bị và nhu cầu sử dụng khác nhau.

Thành phần và phân loại

Về cơ bản, chì hàn được chia thành ba loại chính dựa trên thành phần cấu tạo. Loại đầu tiên là chì hàn tiêu chuẩn, còn được gọi là hợp kim eutectic, có tỷ lệ 63% thiếc và 37% chì. Loại này có nhiệt độ nóng chảy khoảng 183 độ C, rất phổ biến trong hàn điện nhờ khả năng nóng chảy đồng đều và dễ kiểm soát mối hàn.

Loại thứ hai là chì hàn nguyên chì với thành phần 100% chì, có nhiệt độ nóng chảy cao hơn, dao động từ 340 đến 370 độ C, ít được sử dụng hiện nay vì tính độc hại cao. Loại thứ ba là chì hàn hợp kim, thường bao gồm 96,5% thiếc, 3% bạc và 0,5% đồng. Đây là loại chì hàn không chì được ưa chuộng trong hàn điện tử hiện đại nhờ an toàn hơn với sức khỏe và môi trường.

Trong thực tế, chì thường chiếm một phần lớn trong các mối hàn vì nó không nhanh đóng cứng sau khi hàn, tạo điều kiện thuận lợi để vệ sinh các vết hàn xung quanh.

Chì hàn có độc không?

Nếu tiếp xúc lâu dài với chì, đặc biệt là hít phải hơi chì trong quá trình hàn, cơ thể sẽ bị nhiễm độc, ảnh hưởng tới hàng loạt cơ quan và mô như tim, xương, thận, ruột, hệ sinh sản và hệ thần kinh. Đặc biệt, chì gây cản trở phát triển hệ thần kinh và do đó cực kỳ nguy hiểm với trẻ em, có thể gây ra các di chứng lâu dài và rối loạn hành vi. Một số triệu chứng có thể gặp như đau bụng, nhức đầu, thiếu máu, khó chịu; trường hợp nặng có thể dẫn đến co giật, hôn mê và thậm chí là tử vong.

Chì có thể xâm nhập vào cơ thể qua nhiều con đường như nước, không khí hoặc thực phẩm… Chính vì vậy, việc tiếp xúc lâu dài với các loại chì hàn chứa thành phần chì cũng rất nguy hại. Đây cũng là lý do vì sao chì hàn không còn được sử dụng trong hàn ống nước, mà chủ yếu dùng trong hàn điện – và cũng đang dần được hạn chế.

Chì hàn không chì là gì?

Chì hàn không chì thực chất là loại vật liệu hàn không chứa thành phần chì trong hợp chất của nó. Thay vào đó, nó được cấu tạo từ các hợp kim khác như thiếc, bạc và đồng, trong đó tỷ lệ thiếc thường được tăng lên đáng kể để đảm bảo khả năng dẫn điện và nhiệt. Một trong những loại phổ biến nhất là hợp kim Sn-Ag-Cu với tỷ lệ 96,5% thiếc, 3% bạc và 0,5% đồng. Loại này có nhiệt độ nóng chảy khoảng 217 độ C, cao hơn một chút so với chì hàn truyền thống nhưng an toàn hơn cho người sử dụng và thân thiện với môi trường.

Hiện nay, chì hàn không chì được sử dụng phổ biến trong sản xuất linh kiện điện tử, thiết bị điện dân dụng và cả các sản phẩm xuất khẩu, nhờ đáp ứng được các tiêu chuẩn an toàn quốc tế như RoHS (Hạn chế chất độc hại trong thiết bị điện tử).

Kết luận

Việc hiểu rõ chì hàn là gì, các loại chì hàn phổ biến, cũng như tác hại và cách lựa chọn đúng loại chì hàn phù hợp sẽ giúp bạn nâng cao hiệu quả công việc, đồng thời bảo vệ tốt sức khỏe bản thân. Nếu có điều kiện, hãy ưu tiên sử dụng chì hàn không chì để đảm bảo an toàn lâu dài và góp phần bảo vệ môi trường sống.